کنژکتیویت

 دکتر جابرزاده

ملتحمه غشا نازك و شفافي است كه روي لايه سفيد چشم (صلبيه) و دور تا دور قرنيه و سطح داخلي پلك ها را مي  پوشاند كه ممكن است شكل عفوني يا غير عفوني دچار التهاب گردد. كنژكتيويت هاي عفوني دو نوع هستند، يا علت آن ويروس است كه ممكن است همراه با آب ريزش از بيني و علائم سرماخوردگي نيز همراه باشد كه در آن به سرعت هر دو چشم گرفتار مي شوند و نوع دوم كه باكتريال است، باكتريها در اثر آلودگي ابتدا در يك چشم و سپس در چشم ديگر درگيري ايجاد مي كند كه شدت آن به نوع و گونه باكتري بستگي دارد.

علائم كنژكتيويت به شكل سرخي چشم بر اثر التهاب است كه در انواع مختلف التهاب با علائم اختصاصي همراه  مي گردد. در كنژكتيويت آلرژيك كه شايعترين آلرژي است همراه با خارش شديد بعلاوه اشك ريزش و آب ريزش از بيني و خارش پوست، كهير، عطسه و يا حتي آسم باشد.

در كنژكتيويت ويروسي، سرخي چشم به همراه آب ريزش از بيني و سرماخوردگي و ترشح فراوان اشك باشد. در كنژيكتيويت باكتريال،‌ ترشحات غليظ تر از نوع ويروس است و با بهم چسبيدن پلكها و ترشح همراه است چشم متعاقبا پس از دستكاري ممكن است درگير گردد.

تشخيص كنژكتيويت با دستگاه Slit Lamp و حتي با چراغ قوه نيز قابل تشخيص است. گاها بررسي علت ايجاد كننده و درمان انشعابي نمونه از ترشحات ملتحمه به آزمايشگاه فرستاده مي شود . در كنژكتيويت آلرژيك كه شايعترين آلرژي است همراه با خارش شديد بعلاوه اشك ريزش و آب ريزش از بيني و خارش پوست، كهير، عطسه و يا حتي آسم باشد. بيشترين ميزان ابتلا به كنژكتيويت، در گروه سني زير يک سال مي باشد. شايع ترين علامت بيماران مراجعهكننده پرخوني ملتحمه و اشك ريزش مي ‏باشد ولي در بيماران با كشت مثبت اگزودا شايع ترين علامت است.

درمان

در كنژكتيويت نوع ويروسي معمولا مثل سرماخوردگي درمان نگهدارنده است و گاها دارويي تجويز نمي گردد. بيماري معمولا در عرض دو تا سه هفته بهبود مي يابد، كمپرس سرد جهت كاهش تورم پلكها و آرام شدن چشم ‌، گاها اشك مصنوعي و گاها قطره هاي آنتي هيستامين و يا استروئيدي تجويز مي گردد.

كنژكتيويت باكتريال: استفاده از قطره يا پمادهاي آنتي بيوتيك بر اساس علائم باليني و سن بيمار و يا بر اساس نمونه گزارش شده از آزمايشگاه توسط پزشك تجويز مي گردد.

به علت مسري بودن كنژكتيويت هاي عفوني بهتر است نكاتي نيز رعايت گردد. شستشوي دستها جهت خروج ميكروبها جهت انتقال آن و خشك كردن دستها و صورت با دستمالهاي يك بار مصرف.استفاده از داروها بر اساس تجويز پزشك و ريختن دارو بر اساس زمان توصيه شده، شنا نكردن، دست ندادن و عدم شركت در مجامع عمومي مثل مهد كودك ها .

آدنوویروس ها به صورت اپیدمی عفونت کنژکتویت می دهند . ولی بیشتر به علت کلا میدیا و کمتر استاف می باشد : در نوزادان اریترومایسین ( Erythromycin ) oint چشمی 5/0 % میدهیم / Daily بعلاوه ی  قطره ی سولفاستامید  ( Sulfacetamide  ) دو قطره هر دو تا سه ساعت در کیسه ی ملتحمه ی تحتانی چکانده شود . شستشوی مرتب چشم ها و ماساژ کیسه ی اشکی برای تخلیه ی ترشحات ضد عفونی کردن مرتب دست های مادر و یا مراقب بچه . سولفاستامید را با جنتامایسین معمولاً نمی دهیم چون جنتا اثر سولفا را تا حدودی خنثی می کند .

داروی دیگر جنتا مایسین ( Gentamicin ) که هم قطره دارد و هم OINT  ؛ آنتی بیوتیک چشمی و هم بلفاریت و بیشتر زمانی که کنژکتویت به همراه التهاب پلک باشد تجویز می گردد . Oint  را هر 6 ساعت به اندازه ی یک بند انگشت بر روی ملتحمه قرار می دهیم ؛ و قطره را هر 4 ساعت یک تا دو قطره داخل چشم می چکانیم .

داروی دیگر کلرامفنیکل ( chloramphenicol  ) است که هر یک تا سه ساعت یک تا دو قطره داخل چشم چکانده می شود . در بچه ای که آنفلوآنزا داشته باشد نمی دهیم . در G6PD هم با احتیاط می دهیم .

در بالغین و کودکان بالای 8 سال می توانیم از قطره ی سیپروفلوکساسین  ( Ciprofloxacin )30 /0 % - در 6 ساعت اول هر 15 دقیقه 2 قطره در چشم مبتلا می چکانیم و در باقیمانده ی روز هر 30 دقیقه دو قطره می چکانیم و از روز دوم هر ساعت دو قطره و از روز سوم به بعد هر 3 ساعت دو قطره تا 7 روز ادامه می دهیم . این دارو بیشتر استاف و استرپ را پوشش می دهد . این دارو تک دارو داده می شود و در صورتی که حالت اپیدمی پیدا شود ؛ این دارو به علاوه ی سولفاستامید داده می شود .

اگر التهاب و تورم و قرمزی نیز به همراه کنژکتویت و یا بلفاریت وجود داشته باشد ؛ از قطره های            ( Naphazoline or Naphazolin – Antazoline  ) و یا در صورت وجود از قطره ی چشمی  Ketotifen  استفاده می کنیم . در صورت وجود درد ؛ می توان از قطره ی چشمی Diclofenac Na 0/1 % / 4 daily  استفاده کرد . در صورتی که التهاب و قرمزی با توجه به درمان عفونت ؛ همچنان باقی باشد می توان از یک استروئید چشمی مثل ؛ Betamethasone 0/1 % / Drop or oint / 1 drop 1 h   استفاده می کنیم .

اریترومایسین : به صورت Oint چشمی 5/0 % وجود دارد .  یک لایه ی نازک تقریباً به طول یک بند انگشت روزی یک بار یا بیشتر روی ملتحمه مالیده می شود و ممکن است پس از مصرف تاری دید پیدا شود ؛ که عارضه ی نگران کننده ای نمی باشد . مصرف همزمان کلرامفنیکل با اریترومایسن صحیح نمی باشد چون اریترومایسن اثرات کلرامفنیکل را خنثی می کند . لذا در صورت نیاز به مصرف می بایستی با فاصله ی حداقل 3 ساعت با هم استفاده شود .

سولفاستامید : به صورت قطره چشمی 10 % و 20 % وجود دارد . در درمان تراخم ناشی از کلامیدیا ؛ یک قطره هر یک تا سه ساعت .

جنتا مایسین : به صورت قطره و Oint  ؛ وجود دارد . یک لایه ی نازک به اندازه ی یک بند انگشت هر 6 تا 12 ساعت روی ملتحمه قرار داده می شود . در صورت تجویز قطره : هر 4 تا 8 ساعت دو قطره بر روی ملتحمه چکانده می شود . باید به خاطر داشته باشیم که کیسه ی ملتحمه ی معمولاً گنجایش یک قطره را بیشتر ندارد . برای افزایش زمان تماس دارو با چشم در هنگام شب ؛ می توان از پماد چشمی به عنوان داروی کمکی برای قطره ی چشمی استفاده کرد . و در موارد عفونت مجرای اشکی که اغلب در کودکانی که محل خروج اشک در آن ها مسدود است ؛ بروز می کند ؛ کمپرس گرم و مالش دادن ملایم پوست در محل مجرای اشکی می تواند به درمان این عفونت ها با قطره ی چشمی کمک کند .  ممکن است در هنگام مصرف این دارو ؛ سوزش و تاری دید پدید آید .

کلرامفنیکل : به صورت قطره ی 5 میلی گرمی وجود دارد . هر 1 تا 4 ساعت ؛ یک قطره داخل ملتحمه چکانده شود این دارو بر علیه E Coli  ؛ هموفیلوس آنفلوآنزا ؛ کلبسیلا ؛ آنتروباکتر ؛ نیسریا ؛ استاف طلایی ؛ استرپتوکوک ها ؛ اثر دارد . آپلازی مغز استخوان که منجر به کم خونی آپلاستیک و مرگ می شود ؛ به ندرت با مصرف فرآورده های چشمی کلرامفنیکل گزارش شده است . لذا این دارو بهتر است در صورتی که دیگر آنتی بیوتیک های چشمی مؤثر نبود استفاده گردد . این دارو به خوبی در چربی چشم نفوذ می کند و سمیت چشمی کمی دارد ؛ که به خاطر همین موضوع پزشک ها علاقه دارند از این دارو استفاده کنند . این دارو نباید منجمد شود .